Masterclass a Capella zingen

Een van de leuke dingen aan het zingen bij het Nederlands Kamerkoor is dat het je meer brengt dan uitvoeringen op het concertpodium. Zo gaf ik begin november namens het NKK een Masterclass a Capella Zingen aan Toonkunst Gouda. Het koor koos in uit de geboden opties vijf-en-een-half uur werken aan o.a. muzikaliteit, ensemblevorming en stemtechnische vaardigheden. Bij deze begrippen kun je denken aan vragen over de juiste vorming van klinkers, homogeniteit in de koorklank, intonatie, makkelijk hoog zingen en omgaan met de betekenis van tekst. De oefeningen die ik naar aanleiding van ‘de vragen over’ met ze deed leidden tot weer nieuwe vragen en muziekonderwerpen. Een van die vragen ging over zingen is spreken op toonhoogte, waarover ik op mijn blog al eerder schreef. De zangers ervoeren dat ze stem hebben en stem zijn, wat luisteren is, en dat ze sprekend zichzelf kunnen zijn… mijn motto!

Zo’n masterclass is één grote uitwisseling van doceren en musiceren. Daarin was de samenwerking met mijn collega Niels Kuijers, hun dirigent, heel vanzelfsprekend; we vulden elkaar aan, namen zaken van elkaar over of kwamen spontaan op nieuwe inventies gericht op het samen zingen. Alles bij elkaar resulteerde dit in een heel mooi klinkend en vitaal samenspel. Iets waar het koor in hun toekomstige projecten op kan voortbouwen.

Het resultaat van deze masterclass presenteerden we aan het publiek met muziek van Rachmaninov, Pärt en twee volksliederen uit Kiev en Wit-Rusland. We gaven het publiek daarmee een inkijkje in de gegeven masterclass. Zo lieten we het publiek niet alleen de kneepjes van het vak horen, maar ze ook zelf ervaren met het gezamenlijk zingen van een canon. Koor en publiek van alle leeftijden stonden op zeker moment dansend te zingen zoals we dat ‘s morgens ook hadden gedaan!

Er was energie en vreugde. Er was ook emotie en ontroering.
Zingen doe je samen. Zingen verbindt.

De koorleden gaven er zelf ook woorden aan.

Groep
‘Als groep een ademend geheel worden dat een verhaal vertelt en je meeneemt in een muzikaal avontuur.’

Zingen is zuchten
‘Een hele dag zingen en met een mooi concert ter afsluiting hebben we kunnen volhouden dankzij het zuchten – ademen- op de plaats lopen en ballen, met dank aan Mieke!’

Vrij en veilig
‘Ik voelde me vrij en veilig om goed mee te doen. Ik hoop dat we dit nog eens met je kunnen doen.’
‘Je trok ons mee in jouw enthousiasme en ik, als rationeel mens, kon me mee laten voeren in jouw bijzondere oefeningen.’

Groei
‘…deze manier van naar zingen kijken geeft me een goed gevoel. Alsof ik meer kan dan ik dacht!’
‘Ik voelde me als Alice in Wonderland!’

Sfeer
‘Wat een prachtige mengeling van meevoelen, meedenken en humor!’
‘Mieke, het was een feest om te zingen met jou.’
‘Tijd voor een lolletje en tegelijkertijd heel hard werken.’

Workshops in Dordrecht

Musiceren en doceren is mijn grote passie. De beste samenvatting daarvan is: Mieke zingt!

In mijn eigen lespraktijk in Dordrecht, waar ik veel individuele zanglessen geef, organiseer ik regelmatig workshops. Daarbuiten geef ik graag masterclasses aan koren, zoals laatst een Masterclass a Capella Zingen aan Toonkunst Gouda.

Omdat leerlingen vaak naar de les komen met vragen over adem en ademsteun, ben ik dit najaar gestart met een Basiscursus Adem en Muziek. Drie ochtenden nam ik een groep zangers mee in verschillende fysieke oefeningen, die hen hielpen de adem als vanzelfsprekend te ervaren. Daardoor kwam er ruimte voor een vrije klank. Ze ervoeren een hele nieuwe manier van omgaan met hun instrument, met adem, en met muziek. Mooi om steeds de glimlach op hun gezicht te zien als ik vertel dat lucht gratis is, en ons lichaam, ons instrument, zelf ademt. De cursus was een groot succes, en krijgt zeker een vervolg!

In de passietijd organiseerde ik een zangochtend met koralen uit Bachs Johannes- en Matthäuspassion. Daar werd zo enthousiast op ingeschreven dat ik voor 29 november 2025 een ochtend Kerstmuziek Zingen op het rooster heb gezet. Opnieuw meldde zich een grote groep zangers aan: een mooie meerstemmige start van de adventstijd.

 

De stilte van je stem is een bijzonder workshopthema waarin luisteren, ervaren, horen, kennen en denken een rol speelt. Het thema spreekt aan, want ook de derde editie op 24 januari 2026 is al volgeboekt. Het onderwerp is iets dat ook mij mateloos fascineert, en waar ik, luisterend, nog dagelijks veel in ontdek en nieuwsgierig naar blijf. Ik zie er weer naar uit om mijn kennis en ervaring hierin te delen met de zangers die zich voor januari hebben aangemeld. We passen de stilte toe in muziek van di Lasso, Palestrina, Kodaly en Arvo Pärt. 2026 start met een highlight!

Wil je op de hoogte blijven van workshops die ik organiseer? Ga dan naar mijn homepage en meld je daar aan voor mijn halfjaarlijkse nieuwsbrief. Ik ben ook te vinden op Facebook en Instagram voor de meest actuele nieuwtjes.

VALLEN – OPSTAAN – DOORGAAN

Mijn vorige blog ‘vallen’ sloot af met “leren is gedragsverandering met vallen en opstaan”. Dat leerproces blijft mij boeien. Iets nieuws leren vraagt om een nieuwe houding, om uit oude gewoontes en vooringenomenheden te stappen. Omdat oude patronen vaak diep geworteld zijn en vast verankerd zitten kan dat ongemakkelijk zijn.

Leren kun je zien als iets fundamenteels in een levensproces. Dat is maar goed ook. Gedrag is geen vaststaand gegeven maar een dynamisch proces dat niet lineair verloopt en dat tijd nodig heeft. Bovendien vraagt verandering in gedrag om nieuwe verbindingen in ons brein. Die kunnen alleen tot stand komen binnen een veilige context, waarin iemand mag vallen en opstaan.

Leren kan gekoppeld zijn aan een doel dat iemand wil bereiken. Vrijer willen zingen, een briljantere klank ontwikkelen, gemakkelijker in de hoogte de stem gebruiken, meer zelfvertrouwen krijgen of leren omgaan met zenuwen bij een optreden zijn vragen of doelen waarmee leerlingen de zangles binnenstappen.

In de lessituatie is dan eerst bewustwording en erkenning van het probleem nodig. Daardoor raakt de zanger gemotiveerd en gedreven om aan de slag te gaan, keuzes te maken. Om anders te luisteren, een ander studieritme te onderzoeken, om meer ontvankelijk te zijn en het onverwachte toe te laten in plaats van te blijven ploeteren en werken aan wat vast zit. Muziek staat in die keuzes en onderzoeken altijd op de eerste plaats. Zangtechniek, ook als daarin nog obstakels hoor- en voelbaar zijn, is middel om met muziek te kunnen spelen. 

In mijn lessen bekijk ik dat holistisch vanuit mijn motto: Stem hebben en stem zijn, luisterend en aansprekend. Zintuiglijke gewaarwordingen, kennis van de anatomische- en fysiologische aspecten in het zingen maar ook klank, inspiratie, vitaliteit en luisteren krijgen aandacht. Als docent en coach begeleid ik het persoonlijke proces van de student in de “zone van de naaste ontwikkeling”. (Vygotsky)

Wie nieuwe dingen leert, kan met vallen en opstaan onverwachte en oneindige mogelijkheden in zichzelf creëren. Met kleine stappen vooruit. Doorgaan!

Zingen is Leven!

#nieuwsgierig: Wat zijn jouw doelen en hoe bereik je ze?
#zetdejuistepetop 

Afbeelding 1:
ansichtkaart Anna van Zeeland
artconcept GmbH

Afbeelding 2:
Een meester in leren/Vygotsky

De woorden rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan die ik als uitgangspunt voor mijn blog gebruik komen in die volgorde uit het lied Opzij van Herman van Veen.

Verjaardagvieren met Händel

Wat doe je als je jarig bent? Ga je het vieren en pak je groots uit, of laat je het aan je voorbijgaan en is het een jaarwisseling zonder fratsen? Zijn er hoogtij verjaringen die bijzonder zijn en een extra spotlight vragen? 

Ik praat je graag bij over een heel bijzonder feest: de 80ste verjaardag van Ton Koopman! Behalve met een geweldig diner in Bussum viert hij zijn kroonjaar ook met uitvoeringen van drie Händel oratoria, tezamen met zijn muzikale familie en vrienden op het podium en in de zaal. De goede smaak van muziek!

In het najaar van 2024 stond Händels’ oratorium Esther op het programma. In mei 2025 werd Deborah uitgevoerd en nu, in oktober 2025: Athalia. Drie verschillende vrouwen uit de Bijbelse geschiedenis krijgen muzikale gestalte. Het zijn verhalen die gaan over het leven, de liefde, vijandschap en ondergang, macht en tegenmacht maar die ook spreken over trouw, godsgezindheid, dienstbaarheid en lofprijzing. Händel wist er op zijn eigen briljante wijze klank aan te geven. Luister maar naar de glorieuze koordelen, de virtuoze solistenpartijen, de recitatieven, dialogen en welluidende orkestpartijen… het is er allemaal en het neemt je mee naar een andere tijd.

Ik heb het geluk dat ik mij zowel het diner als de laatste twee oratoria mag laten smaken. Ik zie naar de komende twee weken uit, als we Athalia uitvoeren in Amsterdam, Laren, Eindhoven, Locarno en Udine. 

#Kom je luisteren en meevieren?!

Amsterdam Baroque Orchestra & Choir
Ton Koopman, (klavecimbel, dirigent)

 

Suzanne Jerosme, sopraan (Athalia)
Ilse Eerens, sopraan (Josabeth)
Kieran White, tenor (Mathan)
Merel van Geest, sopraan (Joas)
Tim Mead, countertenor (Joad)
Andreas Wolf, bas-bariton (Abner)

Zaterdag 18 oktober 20:15 uur, Muziekgebouw aan het IJ, Amsterdam
Zondag 19 oktober 15:30 uur, St. Jansbasiliek, Laren
Maandag 20 oktober 20:00 uur, Muziekgebouw, Eindhoven
Donderdag 23 oktober, Chiesa San Franscesco, Locarno
Zaterdag 25 oktober, Teatro Nuovo Giovanni da Udine

foto’s: Donald Bentvelsen #bentvel

V A L L E N

Rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan.

Toen ik aan het onderwerp van dit blog dacht schoot mij meteen het bekende verhaal van Icarus te binnen. Een verhaal dat in de beeldende kunst veel is gebruikt. Wat gebeurde er precies en wat is de moraal van het verhaal?

Daedalus en zijn zoon Icarus zijn door koning Minos in een door Daedalus  gebouwd labyrint opgesloten. De uitgangen zijn geblokkeerd. Ontsnappen via  de lucht is voor vader en zoon de enige weg.

Om die vluchtroute te nemen maakt Daedalus vleugels van slagpennen, touw en bijenwas. Hij raadt zijn zoon: ‘vlieg niet te laag want dan word je bedolven door de golven, vlieg niet te hoog want dan smelt de zon de was van je vleugels’. Icarus volgt het advies van zijn vader niet. Hij vliegt hem hoger en hoger voorbij. De was van zijn vleugels smelt, hij stort in zee en sterft.

Moraal
De val van Icarus wordt doorgaans in verband gebracht met ongehoorzaamheid, hoogmoed en het overtreden van natuurwetten. Hoogmoed komt voor de val is het bekende spreekwoord gebaseerd op Spreuken 16:18 uit de Bijbel. Hoogmoed is een van de zeven hoofdzonden. Het verhaal, zo las ik ergens, moedigt ook mensen aan om na te denken over de langetermijngevolgen van hun uitvindingen of keuzes.

Als een sportteam ‘in the winning mood is’ kan er in de euforie van het moment het gevoel ontstaan dat de winst al vóór de finale binnen is. Het gevaar dreigt hierdoor ‘de flow’ te overspelen, met als resultaat een grote teleurstelling. De valkuil is dat de aandacht niet meer uitgaat naar het uitvoeren van de taak waardóór je tot resultaat komt, maar op het resultaat zélf.

Als we dit gegeven betrekken op de zanglespraktijk en het musiceren, is nu de vraag: zijn er ook valkuilen in een leerproces? Valkuilen in de uitvoeringspraktijk? Vlieg je je doel voorbij? Hoe ga je om met de informatie en raad van je leermeesters? Wat is de basis, en wat is het effect van je keuzes? Durf je zijwegen in te slaan om uit vastgelopen systemen te komen? Hoe kom je uit het doolhof van je vaste patronen en vastgelopen overtuigingen? 

Middelpuntzoekendekracht
Te grote stappen nemen in een leerproces kan een valkuil zijn; overmoedig worden omdat je plezier hebt in wat je doet. De trapsgewijs terugtrekkende en weer vooruitgaande beweging in een leerproces vraagt om geduld, de juiste focus, tijd en meebewegen. Maar een val voorkomen…?
Leren is gedragsverandering met vallen en opstaan.

#nieuwsgierig: ken jij je valkuilen? Neem jij wel eens ‘de vlucht’? Zijn er ‘natuurwetten’ in het zingen?

Afbeelding 1
Jurriaen Andriessen, 1742-1819, Nederlands behangschilder en tekenaar.
Icarus krijgt van Daedalus zijn vleugels aangezet 1800/1808
Grafiet, pen in zwart en penseel in grijs, 109 mm x 87 mm
Rijksmuseum, Amsterdam

Afbeelding 2
Hubert Quellinus, 1619-1687, prentkunstenaar, schilder en tekenaar.
Reliëf met de val van Icarus boven de deur naar de Desolate Boedelkamer in het Stadhuis op de Dam, 1663
Ets op papier, 207 mm x 291 mm
Boven de Desolatie Boedelkamer – waar faillissementen werden uitgesproken en afgehandeld – dient dit reliëf als waarschuwing voor de kijker: Icarus’ roekeloosheid en hoogmoed leidden tot zijn val, net als dat roekeloosheid en hoogmoed konden leiden tot faillissement.
Rijksmuseum, Amsterdam

De woorden rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan die ik als uitgangspunt voor mijn blog gebruik komen in die volgorde uit het lied Opzij van Herman van Veen.

D U I K E N

Rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan

Na het zien van de documentaire ‘De wilde Noordzee’ veranderden mijn blik op de zee, en mijn zomerse duik in de golven. Wat aanspoelt op het strand bekijk ik nu met andere aandacht. Ik weet meer van wat zich afspeelt onder het wateroppervlak, en wat er woelt en krioelt op de bodem van de zee. Ik werd mij bewust van de reikwijdte van het grote zee-theater. Een wereld op zich. 

Kan deze duik in de wondere waterwereld een metafoor zijn voor een duik in de muziek, het muziekstuk dat op de lessenaar staat of het leerproces in de zanglessen? Wat speelt er, welke motieven krioelen er, en wat woelt op de bodem? Wat ontdek je na een eerste kennismaking, een eerste blik, het beluisteren van een opname? Als je zelf zingt welk innerlijk landschap leer je kennen? Hoe is de gelaagdheid van je instrument? Ik ben benieuwd!

#nieuwsgierig
Houd jij ervan om ergens in te duiken?
Laat je je meevoeren op de stroom?

#wegdrijven #kopjeonder #ebenvloed

De zee 

De zee kun je horen
met je handen voor je oren,
in een kokkel,
in een mosterdpotje,
of aan zee.

Judth Herzberg
(Bron: Beemdgras/Van Oorschot)

Foto’s: de Waddenzee bij Moddergat, pier bij het Zuiderstrandtheater in Den Haag

De woorden rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan die ik als uitgangspunt voor mijn blog gebruik komen in die volgorde uit het lied Opzij van Herman van Veen.

V L I E G E N

Rennen, springen, V L I E G E N, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan.

Vlucht
grafiet, conté op papier
29,5 x 41 cm
Marion Crezée (1946-2025)

 

“Bijna nooit zie je een vogel in de lucht
 zich bedenken, zwenken, terug” 

Een mens heeft nogal eens de neiging achterom te kijken, terug te denken, iets te herkauwen. We gaan in onze gedachten graag terug naar waar we vandaan komen. Een vogel daarentegen kijkt- en vliegt vooruit, doelgericht.

Het gedicht van Judith Herzberg drukt dat beeldend uit. Ik heb het in mijn studeerkamer als notitie op mijn lessenaar liggen. Het dansende ritme dat erin huist en de beeldende poëzie houdt mij ‘bij de les’.

Een frase in de muziek of het hele muziekstuk gaat voorwaarts. Tijdens het musiceren luister je niet ‘achterom’ of iets goed was of beter kan. Je luistert vooruit, weet wat er komt en je focus ligt in het moment; Je laat je meevoeren op de termiek van de muziek.

#nieuwsgierig
Waai jij met alle winden mee?
Kun je met de flow van de muziek meegaan?

Afbeelding:
Zweven, 2017
Marion Crezée (1946-2025)
Stichting digitaal Kunstbeheer

Gedicht:
Judith Herzberg
Uit: Doen en Laten,
een keuze uit de gedichten, 1994 Rainbow Pocketboek 172, uitgeverij Maarten Muntuga bv, Amsterdam

De tekeningen bij dit blog zijn van de in januari 2025 overleden beeldend kunstenaar Marion Crezée. In mijn blog Bid gebruikte ik al eerder, met haar toestemming, een tekening van haar (het origineel heb ik aangeschaft).

#haiku
opmaat vliegensvlug
nicht schleppen, kort herhalen
eindstreep komt in zicht

De woorden rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan die ik als uitgangspunt voor mijn blog gebruik komen in die volgorde uit het lied Opzij van Herman van Veen.

S P R I N G E N

Rennen, SPRINGEN, vliegen, duiken, vallen en weer opstaan.

Wie kent het beeld niet, de muurschildering uit 1976 van het touwtje springend meisje op de blinde muur van het politiebureau aan het Haagse Veer in Rotterdam? Het meer dan levensgrote gevelkunstwerk van beeldend kunstenaar Co Westerik (1924-2018).

Het werk bestond uit een opgebracht reliëf, dat handmatig werd beschilderd. Daardoor kreeg het een dynamisch effect en kwam het meisje los van de muur, kreeg zij ruimte om te springen.

Waar is het meisje gebleven toen het gebouw in 1988 werd gesloopt? Museum Boymans van Beuningen bezit gelukkig een tekening van de schildering.

“Het is nooit een kunstwerk voor de eeuwigheid geweest”, aldus Westerik. Maar dat het kunstwerk verdween deed hem meer pijn dan hij gedacht had.

Springen: afzet, loskomen van de grond , een zweefmoment beleven en weer neerdalen. Zou je het zweefmoment kunnen vergelijken met wat zich tussen de noten afspeelt in de muziek? Of het resonerende moment in de rust tussen twee frases?

Het ‘zweefmoment’ zou zelfs de hele uitvoering van een muziekstuk kunnen zijn, het hele concert of de hele voorstelling. Zo kun je evengoed een kleine sprong maken, als met je ervaring een hoge vlucht nemen. 

Spingen, opspringen, speels blijven, creatief in de weer met je eigen, zorgvuldig gekozen (spring)touw, op- en in jouw tempo. Ik vind het ook een mooie metafoor voor een leerproces in de zangles.

#nieuwsgierig
Draai jij je eigen touw?
Hoe blijf je speels?
Waar spring jij van op?
Zijn zweefmomenten hoorbaar?

Co Westerik (Den Haag 1924-Rotterdam 2018)
Tekening, penseel en aquarelverf op papier
1000 mm x 740 mm, 1976
Depot, Boymans van Beuningen Rotterdam

Foto: stadsarchief Rotterdam, Kunstwerk Co Westerik aan het Haagse Veer Rotterdam

 

 

 

 

De woorden rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan die ik als uitgangspunt voor mijn blog gebruik komen in die volgorde uit het lied Opzij van Herman van Veen.

R e n n e n – beweging of stilstand

R e n n e n – beweging of stilstand
springen, vliegen, duiken, vallen en weer opstaan

 

 

 

 

 

Het paard Bouquet galopperend.
Eadweard Muybridge (1830-1904), 1887.
Collectie Rijksmuseum Amsterdam

Eadwaerd Muybridge, geboren in Engeland, is bekend vanwege zijn motion pictures, gemaakt in een tijd waarin door de technische ontwikkelingen van de industriële revolutie veel menselijke uitingsvormen een run namen. Muybridge kreeg van Leland Stanford de opdracht om de bewegingen van een paard in galop vast te leggen, en te onderzoeken of er een moment is waarop het paard tijdens het rennen los komt van de grond. 24 Camara’s gingen automatisch af zodra het paard, met een snelheid van 58 km per uur, begon te rennen. De verbluffende uitkomst was dat de bewegingen van het paard heel anders bleken te zijn dan in schilderijen tot dan toe werd afgebeeld. 

De fotograaf specialiseerde zich verder in het vastleggen van de bewegingen van mensen en dieren. Gaat het daarin om beweging of stilstand? Kan beweging een moment stilgezet worden, in een tijdspanne die buiten de foto niet bestaat?

De manier waarop mensen en dieren rennen, lopen, bewegen is zeer divers en afhankelijk van de persoon, het moment en de omstandigheid. Afhankelijk ook van waar onze gedachten zijn. Dat is interessant als we inzoomen op zingen, zangtechniek en mijn motto: stem hebben en stem zijn. Hoe druk je je uit, welke bewegingen zijn zichtbaar, voelbaar en in klank hoorbaar voor zowel de uitvoerende musicus als voor de luisteraar. Wat is in beweging als we spreken of zingen? 

In de holistische benadering om de stem gezond te houden en ‘vanzelfsprekend’ te laten zijn kunnen onverwachte, nieuwe, natuurlijke mogelijkheden herkend worden. Leerlingen ontdekken en ervaren dan dat zingen anders is of kan zijn dan dat zij tot dan toe dachten.

Als we zingen staan we af en toe stil bij wat we van- en in ons instrument gewaar zijn. We leren klankruimtes kennen en signaleren niet-helpende gedachten, gewoontes en patronen. Het is een zich herhalend proces van inzichten, eigenaarschap, vragen en leermomenten. Je zou het kunnen vergelijken met de verschillende stadia in de afbeeldingen van het galopperende paard.

Af en toe ervaren we in het zingende leerproces ongemakkelijkheden waar we dan graag voor wegrennen of er onbedoeld aan voorbijrennen. We zijn gehaast, al dan niet door werkdruk, deadlines of andere omstandigheden, en gunnen onszelf geen tijd om stil te staan bij wat zich aan ons toont. Kunnen we zoals in de motion pictures van Muybridge naar ons instrument kijken? 

Alles in ons lichaam is altijd in beweging of komt in beweging. Bewegen we ergens naartoe of ergens vanaf? Als het zingen in een flow komt en een run neemt tilt de klank je op en kom je goed geaard los van de grond.

#Nieuwsgierig
Kun je jouw instrument waarnemen in motion pictures en af en toe stilstaan bij jouw bewegingen en beweegredenen?
Wat is jouw dynamiek in het leerproces. Blijf je soepel in beweging?

#haiku
houd de vaart erin
stilstand is achteruitgang
maak pas op de plaats

De woorden rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan die ik als uitgangspunt voor mijn blog gebruik komen in die volgorde uit het lied Opzij van Herman van Veen.

Zing! vecht, huil, bid, lach, werk en BEWONDER

Bewonder

In mijn laatste nieuwsbrief stelde ik aan de lezer de vraag: ’Wie of wat bewonder je en wat doet dat met je?’ Een aantal lezers heeft daarop geantwoord. Er is bewondering voor de natuur en de rijkdom aan details. Voor mensen die iets kunnen. Bewondering voor taalkunst, voor de woorden stilte, toekomst en niets. Over deze woorden werd een gedicht bijgevoegd van Szymborska. Ik ben blij met de reacties en herken de verwondering.

Ik zie altijd een verband tussen sport en musiceren en kan sporters bewonderen om hun inzet, focus, aandacht en drive. Ik kon bijvoorbeeld niet stilzitten bij de Olympische gouden rekstok-oefening van Epke Zonderland in 2012. Nog dagen daarna leefde ik in de flow van deze ‘flying dutchman’. Het gaf vitaliteit.

Ook de schilderijen van Rembrandt, de muziek van Bach en Mozart, maar ook het werk van zoveel andere kunstenaars, schrijvers en dichters kan ik bewonderen. Het is van een ongekende pracht en schoonheid. Het is gemaakt. Het is geschreven. Een idee kreeg vorm, vond het juiste materiaal en er ontwaakte een voorstelling, een gedicht, klank.

Bewondering raakt je. Er borrelt een aanstekelijk enthousiasme op. Het zet je aan om met energie je eigen werk ‘aan te vallen’. Bewondering wijst mij op mijn eigen pad met nieuwsgierigheid, ontvankelijkheid, met zijwegen, met een eigen bewegwijzering. Het zet mij aan om mijn eigen niveau te bereiken en visie te ontwikkelen.

Kunst zoekt kunst. Kunst vindt kunst.

#nieuwsgierig: welke route volg jij? Wie of wat zet jou aan tot denken? Waar wordt jij toe aangezet?

De drie wonderlijkste woorden

Wanneer ik het woord Toekomst uitspreek,
vertrekt de eerste lettergreep al naar het verleden.

Wanneer ik het woord Stilte uitspreek,
vernietig ik haar.

Wanneer ik het woord Niets uitspreek,
schep ik iets dat in geen enkel niet-bestaan past.

Wisława Szymborska
uit:“Uitzicht met zandkorrel”,
samensteller en vertaler vertaler Gerard Rasch, 1996

Mei

Prachtig en langzaam bloeit de tuin,
in jong gras ligt de stilte,
een handvol bloesem, een handschoen groen
om takken van de winter.

Het raam staat open, het gordijn
beweegt, de wind gluurt binnen,
zijn armen om de schaduw van
de nacht die hem moet tillen.

Zij slaapt, een zwaan, een vlinder
door blad hoor ik zijn voeten gaan.

Chris van Geel
uit: ‘Verzamelde gedichten’, 1997